Op deze pagina

Algemene publicaties rond sepsis

22 jan. 2024: ‘Societal Costs of sepsis in the Netherlands’

publicatie met berekening kosten van sepsis (direct en indirect) voor Nederland: jaarlijks 3,8 tot 6,5 miljard

Dit artikel ‘Societal costs of sepsis in the Netherlands’ is een nieuwe mijlpaal omdat het de globale kosten heeft berekend van sepsis in Nederland, per jaar, zowel wat betreft gezondheidszorgkosten als wat betreft kosten voor onze maatschappij door o.a. uitval op het werk, etc. Lees verder voor het artikel. 

2 jan. 2024: ‘The pathophysiology of sepsis and precision-medicine-based immunotherapy’

Dit artikel beschrijft hoe ‘precision-medicine’ en immuuntherapie de toekomstige behandeling van sepsis gaan veranderen.  Aan de hand van precieze typering in het bloed van specifieke ‘endotypes’ dit zijn subgroepen van bepaalde (immuun)reacties, kan de behandeling met immuuntherapie op maat gemaakt gaan worden voor een patiënt.

Het gaat dus om een combinatie van precisie én nieuwe toepassing die de immuunreactie beïnvloedt. Lees het artikel hier. Artsen uit heel Europa (incl. Nederland) schreven mee.

23 nov. 2023: ‘Restoring the infected powerhouse’, meer grip op sepsis door meer grip op de kwaliteit van de mitochondria

In dit artikel, geschreven door een Nederlands team van onderzoekers, met als titel ‘Restoring the infected powerhouse: Mitochondrial quality control in sepsis’ wordt uitgelegd hoe het verbeteren van het functioneren van de energie-fabriekjes in de lichaamscellen (de zgn. mitochondria) mogelijk kan leiden tot betere uitkomsten.

Lees het artikel hier.

GSA, ESICM en SCCM samen op de bres voor COVID-19 en sepsis

Deze organisaties, waaronder de Global Sepsis Alliance, vroegen in juni 2021 gezamenlijk aandacht voor het verband tussen COVID-19 en sepsis. Meer samenwerking bij de bestrijding van beide zou een positieve erfenis kunnen zijn van deze pandemie. Lees hun ‘statement’ in het vakblad Intensive Care Medicine.

14 september 2020: promotie-onderzoek: ‘Nieuwe benaderingen nodig voor betere diagnose van sepsis’

Sepsis is moeilijk te herkennen en diagnosticeren. En er is (nog) geen ‘gouden standaard’. Er zal een combinatie van verschillende benaderingen nodig zijn om sepsis tijdig op het spoor te komen, zo laat Diana Verboom in haar promotie-onderzoek zien. Lees verder…

Sepsis verantwoordelijk voor enorme zorgkosten

Marlies Koster-Brouwer (Urk, 1989) promoveerde op 22 oktober 2019 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift “Societal impact of sepsis and inflammation in the ICU and beyond”. In het onderzoek beschrijft ze o.a wat de lange termijn gevolgen van het ziektebeeld zijn maar ook de hoge zorgkosten die sepsis vaak nog lange tijd met zich meebrengt. Lees meer over haar proefschrift.

‘Na sepsis meer heropname en sterfte’, Medisch Contact, 8-8-2019

Vooraf (Sepsis en daarna): dit wil niet zeggen dat iedereen die een sepsis heeft doorgemaakt een grotere kans heeft om te overlijden. Wat zeker meegenomen moet worden is dat veel van de mensen die alsnog aan sepsis overlijden, te maken hebben met problemen aan de organen, vaak in combinatie met een hogere leeftijd. Uit het artikel blijkt:

Twee derde van de patiënten met sepsis heeft na een jaar nog verhoogde inflammatie- en immunosuppressiebiomarkers in het bloed en kent een groter aantal heropnames en mortaliteit. Dit vonden Sachin Yende e.a. in een Amerikaanse cohortstudie. Lees het artikel hier. Dit artikel is gebaseerd op het oorspronkelijke artikel in JAMA (7-8-2019)

‘Behandeling van sepsis is maatwerk’, Medisch Contact, 24-5-2019

In het vakblad Medisch Contact wordt uitgebreid ingegaan op het feit dat er niet simpelweg één type sepsis is. Onderzoek door Seymour e.a. heeft uitgewezen dat de lichaamsreactie bij sepsis afhankelijk is van het ‘endotype’ dat is vastgelegd in de genen. Daarom werkt ook niet iedere behandeling voor iedere patiënt hetzelfde. Nu er ‘groepen reacties’ in kaart kunnen worden gebracht, kan de behandeling daar in de toekomst ook beter op afgestemd worden. De behandeling van sepsis zal dus voor iedere patiënt maatwerk zijn. Prof. Tom van der Poll uit het AMC, schreef mee aan het artikel.

Brein

Huidig begrip van de lange-termijn cognitieve beperkingen na sepsis

In het artikel ‘Current Understanding of Long-Term Cognitive Impairment After Sepsis‘ door Li et al.,  dat in 2022 werd gepubliceerd, worden de werkingsmechanismen onder de loupe genomen die een grote rol spelen in de cognitieve beperkingen (door ontregelingen en verminderde functies in het brein) na sepsis. Zie het artikel.

Het brein ligt bij kritieke ziekte zwaar onder vuur.

Bij 70% van de patiënten met sepsis is er sprake van acute verstoringen in de functies van het brein. Die kunnen op langere termijn doorwerken.

De intensive care artsen/neurologen dr. Martin Smith (Londen) en prof. dr. Geert Meyfroidt (Leuven) pleiten voor een meer brein-georiënteerde IC-behandeling die de breinwerking zoveel mogelijk optimaliseert en beschermt.

Het artikel werd gepubliceerd in april 2017, June 2017, Volume 43, Issue 6, pp 870–873

Zie deze link naar het artikel.

‘Brain impairment in sepsis patients: is gut bacteria to blame?’ 

Artikel gepubliceerd in ICU Health Care and Management in 2018 (oorspronkelijk in het blad American Journal of Respiratory Critical Care Medicine, dec. 2017), getiteld: Spelen darmbacteriën een rol bij de verstoring van hersenfuncties tijdens en na sepsis?

Het artikel gaat in op een onderzoek dat werd uitgevoerd bij levende muizen én op hersenweefsel van (aan sepsis) overleden patiënten. Omdat de darmbacteriën aanwezig waren in de hersenen van zowel de muizen als de mensen die stierven aan sepsis – en die bacteriën worden geassocieerd met de ‘signaalstoffen’ voor ontsteking van de hersenen – wijzen de bevindingen erop dat darmbacteriën na sepsis een rol lijken te spelen bij het verstoren van de hersenfunctie (en het veroorzaken van neurcognitieve klachten). Dit zou tevens een aanknopingspunt voor de toekomst kunnen bieden in het helpen voorkomen van deze verstoringen. Zie deze link.

Vitamine C

Inzichten rond de toepassing van vitamine C bij de behandeling van infecties en sepsis

Statement Fujii, Bellomo en Lankadeva betreffende vitamine C

De bovengenoemde auteus van dit artikel slaan de bladzijde duidelijk om; na de negatieve LOVIT trial willen zij wijzen op inzichten die ander onderzoek aan het licht bracht: zeer hoge of mega-doseringen vitamine C hebben in pre-klinisch onderzoek laten zien heel veel effect te hebben. Zij zien alle reden om het onderzoek in die richting nu voort te zetten. Lees hun statement in ‘Current Opinion in Critical Care’, 6 juli 2022

LOVIT-trial laat negatieve resultaten zien

Het gedeelte van de LOVIT-studie waarin ‘Intraveneuze Vitamine C bij Volwassenen met Sepsis op de Intensive Care’ werd onderzocht, liet negatieve resultaten zien. De publicatie, in de NEJM, 23 juni 2022. Degenen die intraveneuze vitamine C kregen, hadden een hoger risico op overlijden of aanhoudende orgaan-disfunctie na 28 dagen dan degenen die placebo gekregen. Er werden echter geen aanwijzingen gezien waarom dit het geval was.

September 2021: Publicatie Patel et al. laat verband zien tussen iv toediening hoge dosering vitamine C en lagere mortaliteit

In een systematic review en meta-analyse (waarin de resultaten van een veelheid aan onderzoeken nader wordt bekeken, samengevoegd en samengevat) komt naar voren dat er een verband is tussen per infuus toegediende vitamine C in hoge dosering en een significant verlaagde sterfte bij kritiek zieke patiënten. Zie de link naar het artikel.

Webinar met internationale experts rond de toepassing van vitamine C, inclusief Fowler over de CITRIS-ALI trial

Fowler geeft toelichting bij de latere her-analyse van de CITRIS-ALI trial (vanaf 34 min.)

Juli 2020: werden de resultaten gepubliceerd van de Oranges-trial. Die bleken positief voor de HAT therapie

Tussen februari 2018 en juni 2019 werd een Randomized double-blinded placebo-controlled trial uitgevoerd bij 137 patiënten met sepsis of septische shock, waarbij de ene helft de HAT therapie kreeg toegediend, te weten: Hydrocortison, Ascorbine-zuur (= vitamine C) en Thiamine, en de andere groep een placebo.

De ‘primary outcome’ (d.w.z. de resultaten die van tevoren werden vastgesteld als ‘hoofd-uitkomsten’) bleek voor de behandelde groep zeer gunstig uit te pakken wat betreft het verkorten van het aantal uren waarbinnen patiënten herstelden van hun shock-toestand. In de behandelde groep bleek dit tussen de 27 en 22 uur te zijn, in de contrôle-groep tussen de 53 en 48 uur. De met HAT therapie behandelde patiënten waren dus 2 x zo snel uit hun shock-toestand hersteld. Dit was een statistisch significant verschil. Voor de overige uitkomstmaten (waaronder mortaliteit, en score voor orgaanfalen) werden geen significante verschillen aangetoond. Zie hier het artikel (gepubliceerd in Chest, Juli 01 2020).

April 2020:  Front Line COVID-19 Critical Care Consortium beveelt protocol met vitamine C aan

Een Amerikaans samenwerkingsverband waarin o.a. 5 vooraanstaande Critical Care-specialisten uit de VS de handen ineen hebben geslagen, heeft een protocol gepubliceerd. Hierin staat te lezen: “Front Line COVID-19 Critical Care Consortium urges immediate adoption of early intervention protocol to prevent mortality and reduce the need for ventilators from COVID-19 disease” […]” “If you can administer ascorbic acid and corticosteroids intravenously starting in the Emergency Room and every 6 hours thereafter while in the hospital, the mortality rate of this disease and the need for mechanical ventilators will likely be greatly reduced,” says Dr. Pierre Kory, the Medical Director of the Trauma and Life Support Center and Chief of the Critical Care Service at the University of Wisconsin in Madison. He explains that it is the severe inflammation sparked by the Coronavirus, not the virus itself, that kills patients. Inflammation causes a new variety of Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS), which damages the lungs.” 

Maart 2020: Publicatie richtlijn COVID-19 van de Shanghai Medical Association

De Shanghai Medical Association beveelt, middels een consensuspanel van deskundigen, de toepassing van hoge doseringen vitamine C aan bij de behandeling van COVID-19 patiënten. Zie hun protocol.

Januari 2020: werden de resultaten openbaar van de negatieve VITAMINS-studie 

In het gerenommeerde vakblad JAMA werden op 17 janauri 2020 de resultaten gepubliceerd van een onderzoek dat van mei 2018 tot juli 2019 werd uitgevoerd op Intensive Cares in Australië, Nieuw Zeeland en Brazilië. Een combinatie-therapie van vitamine C, hydrocortison en thiamine werd toegediend. De conclusie luidde dat de behandeling geen resultaat opleverde. Paul Marik, die deze behandeling (als pionier) voor het eerst toepaste, vraagt aandacht voor het belang van vroege toediening (in ieder geval binnen de eerste 6 uur na het vaststellen van de diagnose sepsis) en betreurt dat dit bij dit onderzoek gemiddeld veel later plaatsvond (na 12 uur gemiddeld). Zie hier het filmpje met de presentatie en vervolgens zijn reactie (vanaf 32 min. 55). 

Oktober 2019: Opmerkelijke bevindingen bij onderzoek naar behandeling met vitamine C bij sepsis

Op 1-10-2019 werden belangrijke onderzoeksresultaten gepubliceerd rond de toediening van hoge doses vitamine C bij sepsispatiënten op de IC. Die laten het volgende positieve resultaat zien: een gedaalde mortaliteit (aantal overlijdensgevallen) van 30% in de groep patiënten die behandeld werd met hoge doses vitamine C tegenover 46 % in de ‘placebo-groep’. Ook bleek de opnameduur op de IC (7 versus 10 dagen) en in het ziekenhuis bij de behandelde groep korter te zijn. Een bemoedigend resultaat. Echter, in de medische wereld worden de resultaten kritisch bekeken omdat de ‘primary outcome’ (zoals dit wetenschappelijk heet, dit betekent het hoofddoel dat onderzocht werd) o.a. betrekking had op het verminderen van orgaanfalen door vitamine C, dát is er in deze studie wat betreft de meetbare indicatoren niet uitgekomen. Ook is niet precies duidelijk hoe het verschil in mortaliteit tot stand komt. Echter, na kritiek werden de gegevens van de SOFA-score (dit is een scoringssysteem voor de mate van orgaanfalen) later aangepast omdat de SOFA-scores van de overleden patiënten (die het ergste ziek waren) niet waren meeberekend, dit wordt ook wel ‘survivors-bias’ genoemd. Deze doorberekening leverde juist een positief beeld op voor de ‘vitamine C-groep’; na 96 uur was de SOFA-score in de groep met vitamine C behandelde patiënten significant gedaald. Andere grote onderzoeken komen eraan. Lees hier de resultaten van dit onderzoek die op 1 oktober 2019 werden gepubliceerd in JAMA (Journal of the American Medical Association). 

Vroege herkenning van sepsis

Eenvoudig model helpt huisartsen om sepsis te herkennen

Feike Loots (UMC Utrecht) en collega’s deden hier onderzoek naar. Zie hun bevindingen in Medisch Contact en hun publicatie in het British Journal of General Practice.

Amsterdam UMC deed onderzoek naar een ‘Sepsis verbeter-programma’

Schinkels e.a. onderzoekers beschreven hierbij wat het werken met een sepsis-team kan toevoegen en ook hoe de communicatie met en het serieus nemen van de patiënt van belang is. Lees het artikel. Ook de inbreng van de patiënt is meegenomen, zie deze link.

Het vroeg voorspellen van de ernst van sepsis

Belangrijke mogelijkheden om al snel het ’type’ sepsis van een patiënt vast te stellen werden op 10 januari 2022 in Science Direct gepubliceerd, door een indrukwekkend internationaal team, samengesteld uit onderzoekers uit Canada, Colombia, Australië en Nederland (laatste in de persoon van Hjalmar Bouma, UMCG, eerder spreker op de Sepsis Lotgenoten Dag 2020). In dit onderzoek werden verschillen getypeerd tussen ‘soorten’ sepsis die al te onderscheiden zijn in het eerste stadium van sepsis, dus ook als mensen nét zijn binnengebracht op de Spoedeisende Hulp. Zo werden er 5 typen sepsis onderscheiden dankzij onderzoek waarin een bepaald aantal genen en sommige combinaties daarvan werden ‘uitgelezen’ (met behulp van snelle computerkracht) die bepalend zijn voor de reactie van het immuunsysteem en dus het verloop van sepsis. Dit is baanbrekend om in de toekomst eerder en doeltreffender in te kunnen grijpen bij sepsis. Lees het artikel hier.

Vroegtijdige detectie van verslechtering van patiënten met infectie of bloedvergiftiging

Vincent Quinten promoveerde in maart 2019 aan het UMCG op bovengenoemd onderwerp. In dit proefschrift onderzocht hij verslechtering gerelateerd aan infectie en sepsis vanuit verschillende perspectieven. Hij gebruikte instrumenten variërend van klinische score systemen, biomarkers (specifieke stoffen in bloed of urine) tot continue analyse van vitale parameters (hartslag, bloeddruk, ademfrequentie, zuurstofsaturatie). Hij heeft in verschillende prospectieve patiëntenstudies onderzocht of deze instrumenten tekenen van verslechtering voorspellen of vroegtijdig herkennen bij patiënten die zich met infectie of sepsis op de SEH presenteren. De continue analyse van gegevens over de vitale functies van de patiënt vergt nog wel verdere ontwikkeling voor toepassing in de praktijk maar kan veel betekenen om verslechtering tijdig op te merken. De klinische blik van de verpleegkundige of arts is daarnaast ook van groot belang. Lees hier de Nederlandse samenvatting. Voor het gehele proefschrift: lees verder.

Management of sepsis in out-of-hours primary care

In het artikel van Loots, F. et al (17-9-2018) wordt aan de hand van retrospectief onderzoek (d.w.z. het bekijken van bestaande gegevens in ziektegevallen-dossiers) geconcludeerd dat bij 43% van de patiënten die i.v.m. een sepsis op de  IC werden opgenomen én vooraf met de huisartsenpost contact hadden gehad, de huisarts geen infectie vermoedde. In deze groep was de mortaliteit (het percentage patiënten dat overleed) 3 x zo hoog als in de patiëntengroep waarbij de huisarts wel een infectie vermoedde. Er is een groep patiënten waarbij de infectie-signalen dus vaak gemist worden. Waarschijnlijk is dit ook een ‘ziekere groep’ patiënten, ook dát geeft een hoger overlijdenspercentage, maar betere herkenning (bijv. ook als koorts afwezig is) is duidelijk van belang. Bloedtests die door de huisarts uitgevoerd kunnen worden zouden hier in belangrijk mate aan bij kunnen dragen aldus het artikel.

‘Vroege herkenning van sepsis’

Artikel in het Ned. Tijdschrift voor Geneeskunde (21-5-2018), geheel gewijd aan het belang van de vroege herkenning van sepsis. Zie hier het artikel.

Zie ook de nieuwsbrief waarin uitleg wordt gegeven over een onderzoek dat in de zomer van 2018 van start gaat in Nederland. Promovendus arts-onderzoeker Feike Loots is hierin de trekkende kracht. Hij stelt zich in de genoemde nieuwsbrief voor.

Training ambulancepersoneel verbetert de vroege herkenning en zorg rond sepsis

In maart 2018 werden de resultaten van een grootschalig onderzoek gepubliceerd naar de effecten van antibiotica-toediening reeds in de ambulance. Het bleek dat niet de overleving verbeterde maar dat wel de de vroege herkenning en zorg in de hele zorgketen erdoor bevorderd werden. Ook het aantal heropnames daalde erdoor.

Lees hier het artikel (via de site van de Nederlandse Internisten Vereniging).

Onderzoek naar de vroegherkenning van sepsis in de huisartsenpraktijk

Zie de nieuwsbrief, eind 2017, betreffende het onderzoeksproject ‘TeSD-IT studie (spreek uit: test it). Promovendus Feike Loots stelt zich nader voor en geeft uitleg over de motivatie voor dit onderzoek. Het onderzoek is succesvol ingediend bij ZonMw.

‘Sepsis herkennen bij een volwassene’ (bron: H&W, aug. 2017)

Belangwekkend artikel, door het blad Huisarts & Wetenschap voor publicatie beschikbaar gesteld aan Sepsis en daarna: zie bij ‘Sepsis herkennen bij een volwassene’ (bron: H&W, aug. 2017). Auteurs: Feike Loots, Anne Prins, Dave Tjan, Kristine Koekkoek, Rogier Hopstaken, Paul Giesen. Een duidelijk Nederlands artikel, waaruit blijkt dat sepsis een even gevaarlijk als snel gemist ziektebeeld is, ook in de huisartspraktijk. Actief zoeken naar signalen als bewustzijns-verandering, lage bloeddruk, snelle ademhaling, verslechterde doorbloeding en uitblijvende urineproductie is belangrijk. Loots en team gaan ook onderzoek doen naar een sneltest die mogelijk bruikbaar is voor de huisarts.

‘Recognizing Sepsis as a Global Health Priority’

Een belangrijke publicatie door de Global Sepsis Alliance in het internationale vakblad NEJM, in 28 juni 2017. Auteurs: Konrad Reinhart, M.D., Ron Daniels, M.D., Niranjan Kissoon, M.D., Flavia R. Machado, M.D., Ph.D., Raymond D. Schachter, L.L.B., and Simon Finfer, M.D.

N Engl J Med 2017; 377:414-417August 3, 2017DOI: 10.1056/NEJMp1707170

Onderzoek naar gevolgen van sepsis

Prachtig overzichtsartikel over het Post Sepsis Syndroom:

‘Understanding Post-Sepsis Syndrome: How can clinicians help?’

Nederlandse en Zweedse artsen/experts, brachten het Post Sepsis Syndroom en de behoefte aan onderzoek, behandeling en nazorg in kaart, in samenwerking met patiëntvertegenwoordiging vanuit Sepsis en daarna. Lees het artikel

Onderzoekers van het UMCG doen vinding die schade door sepsis mogelijk kan beperken

Bij het onderzoek werd een stof gebruikt die liet zien dat de energie-fabriekjes in de cellen van nieren (bij muizen) weer beter gingen functioneren en de ontsteking verminderde. Lees het artikel hier.

Promotie Kaylie van der Slikke: ‘Mitochondrial failure in sepsis’

Op 6 juli 2022 promoveerde Kaylie van der Slikke, arts (ANIOS), werkzaam op de Spoed Eisende Hulp en gespecialiseerd in de Klinische Farmacie en Farmacologie, op haar onderzoek getiteld: ‘Mitochondrial failure in sepsis, acute mechanisms and long-term consequences’. Belangwekkend onderzoek omdat het meer inzicht geeft in de mechanismen die sepsis-gevolgen veroorzaken, o.a. door haperende energie-centrales in de lichaamscellen. Het biedt aanknopingspunten voor toekomstige behandelingen.

Zie hier voor haar hele proefschrift en op deze pagina voor de Nederlandse samenvatting (helemaal onderaan). Zie ook de presentatie van dr. Hjalmar Bouma (zie o.a. dia 18) en de uitleg van Bouma in het programma Atlas (zie vanaf 16 minuten).

Waarom blijven veel patiënten na sepsis ziek?

In dit artikel, dat in februari ’21 werd gepubliceeerd, wordt een overzicht gegeven van diverse klachten en verstoringen die na een sepsis voor langdurige en soms blijvende impact kunnen zorgen. Lees het artikel: “Why Septic Patients Remain Sick After Hospital Discharge? hier. 

Duits onderzoek laat gevolgen sepsis zien, ook zonder IC-opname 

Het onderzoek moet nog beoordeeld worden door een team van deskundigen (normale procedure) maar laat opmerkelijke resultaten zien. Een belangrijke zin uit de conclusie is:

‘Post-sepsis morbidity was not limited to the oldest survivors or those with the most severe illness, but also affected younger survivors and those without pre-existing diagnoses.’ In het Nederlands: ‘Post-sepsis ziekte bleef niet beperkt tot de oudere overlevers of degenen met het meest ernstige verloop van sepsis, maar trof ook jongere overlevers en mensen zonder medische voorgeschiedenis’. Ga hier naar het artikel (door Fleischmann et al, maart ’21). Zie hieronder Fleischmann’s presentatie op de World Health Summit (zie vanaf de 35e minuut).

‘Caring for sepsis survivors’ gepubliceerd in ACP Hospitalist

Artikel over de zorg voor sepsis-overlevers, gepubliceerd op de website van het Amerikaanse ACP Hospitalist  (april 2018). Lees het artikel hier. 

Het artikel bevat een interview met Hallie Prescott, intensive care-arts en onderzoeker aan de universiteit van Michigan. In het artikel wordt ingegaan op de lange termijngevolgen van sepsis. Ongeveer de helft van de overlevers herstelt (bijna geheel), maar één derde van de overlevers overlijdt binnen 12 maanden na de sepsis, en één zesde deel ontwikkelt ernstige chronische beperkingen (fysiek of cognitief m.b.t. concentratie, geheugenfunctie, etc.). Gerekend over 2 jaar na de sepsis, overlijdt één vijfde van de sepsis-overlevers, zo kwam uit onderzoek naar voren, waarbij het overlijden een direct gevolg bleek van de sepsis.

Dr. Prescott stelt in het artikel dat we meer invloed kunnen hebben op deze lange termijngevolgen dan we tot op heden dachten, ook al zullen we nooit alle schadelijke gevolgen kunnen voorkomen. Het vroegtijdig herkennen en behandelen van sepsis, alsmede het behandelen van delier, vroegtijdige aandacht voor voldoende beweging/mobilisatie, begeleiding bij en na ontslag én het screenen van de patiënt op eventuele nieuw ontstane beperkingen is uiterst belangrijk, stelt ze. Beweging is ontzettend belangrijk; bij een onderzoek onder 30.000 sepsis-overlevers die binnen 90 dagen na hun ontslag naar revalidatie-voorzieningen werden verwezen, bleek het risico op overlijden te zijn gedaald. 

Dr. Iwashyna, ook onderzoeker aan de Universiteit van Michigan en intensivist, steekt veel tijd in begeleiding bij ontslag en stelt dat het belangrijk is om de patiënt goed voor te bereiden op wat hij mogelijk kan verwachten. Ook het wijzen op de mogelijkheden van lotgenotencontact is daarbij belangrijk, juist waar het nu nog vaak ontbreekt aan gecoördineerde sepsis-nazorg. Welke factoren nu precies bepalen of patiënten lange termijnklachten gaan ontwikkelen is nog niet duidelijk. De ernst van het orgaanfalen bij sepsis blijkt deze klachten niet één op één te kunnen verklaren. Meer onderzoek is dus nodig. Maar het voorkomen van het overgaan van een infectie in een sepsis, lijkt voorlopig dé belangrijke sleutel om lange termijnklachten te voorkomen omdat sepsis sowieso een risico op deze klachten met zich meebrengt voor iedere patiënt.  Zie hier voor mogelijkheden van lotgenotencontact.

‘Enhancing Recovery From Sepsis’, artikel in vakblad JAMA geheel gewijd aan restklachten na sepsis (en noodzakelijke follow-up)

2 Januari 2018 kwam een artikel online uit het ‘Journal of the American Medical Association’ (JAMA) waarin een overzicht wordt geschetst van veel voorkomende problemen na sepsis én waarin aanbevelingen worden gedaan voor ‘(medische) zorg ná sepsis’. Citaat: ‘Current sepsis guidelines do not provide guidance on posthospital care or recovery’, vertaling: de huidige sepsis-richtlijnen zeggen niets over de nazorg en het herstel na sepsis. De auteurs noemen 3 hoofdpunten: 1)aandacht voor nieuw ontstane klachten op het fysieke, mentale en cognitieve gebied, 2)het opnieuw bekijken en eventueel aanpassen van lange termijn-medicatie en 3)het in kaart brengen van behandelbare aandoeningen die vaak tot heropname leiden (zoals infecties, hartproblemen, nierproblemen). Een belangrijk signaal is met dit artikel afgegeven!  (vertaling: het bevorderen van herstel na sepsis). Lees hier het artikel. (2-2-2018, Prescott, H.C. en Angus, D.C., JAMA. 2018;319(1):62-75. doi:10.1001/jama.2017.17687).

Dr. Mechiel Korte deed baanbrekend onderzoek naar het verband tussen vermoeidheid en ontstekingsstoffen bij reuma

Met de publicatie van dit onderzoek, maart 2019, is er een eerste bewijs geleverd dat vermoeidheid bij reumapatiënten samenhangt met ontstekingstoffen. De ontstekingsstoffen die vrijkomen in het bloed bij ontstekingsreuma zorgen voor een vermindering van signaalstoffen in de hersenen. De veranderde signalen in de hersenen zorgen voor de ernstige vermoeidheid. Dit zou wel eens een aanknopingspunt kunnen bieden voor het onderzoek naar vermoeidheid bij sepsispatiënten. Zie het interview met dr. Mechiel Korte. 

Het reumafonds financiert onderzoek naar vermoeidheid

Waarom is dit bericht, gepubliceerd in september 2017 op de website van het Reumafonds,  wellicht interessant? Omdat die vermoeidheid volgens onderzoeker Dr. Mechiel Korte veroorzaakt wordt door ontstekingseiwitten die in delen van de hersenen de aanwezigheid van twee stofjes (dopamine en glutamaat) veranderen. Studies bij mensen met hepatitis C lijken iets vergelijkbaars te bevestigen. ‘Verrassend genoeg heeft tot nu toe niemand dit mechanisme van vermoeidheid bij reuma bestudeerd. Dat gaan wij nu wel doen’, aldus Korte op de website van het Reumafonds. Een interessant onderzoek, ook met het oog op de vermoeidheidsklachten na sepsis, omdat ook bij sepsis sprake is van de aanwezigheid van ontstekingseiwitten. Veel raakvlakken dus!

Lees meer over dit onderzoek.

Artikel ‘The hidden faces of sepsis’ online

(18-09-2017, ICU Management & Practice, Volume 17 – Issue 3, 2017)

‘The hidden faces of sepsis, what do they tell us? Focal points for improving patient outcome’.  Artikel over de ‘verborgen gezichten’ van sepsis. De auteur bepleit meer onderzoek naar en ontwikkeling van expertise rond de lange termijngevolgen van sepsis. Want niet alleen is sepsis ‘a critical illness in disguise’, ook de gevolgen van sepsis zijn vaak verborgen. Meer bewustwording rond de lange termijngevolgen is nodig en nazorg verdient daarom ook veel meer aandacht. Beheerder van deze site werd gevraagd om een artikel te schrijven voor het blad ‘ICU management and practice’ dat dit keer geheel gewijd was aan recovery (herstel). Zie hier.

Andere websites rond onderzoek naar sepsis

Immunosep

In ‘Immunosep’ werken vele (meest) Europese landen samen om structureel onderzoek mogelijk te maken naar ‘Personalized Immuntherapy in Sepsis’. Dit is belangrijk omdat over de afgelopen jaren is gebleken dat er grote onderlinge verschillen zijn tussen sepsis-patiënten; dat geldt voor de ernst van het verloop van het ziektebeeld maar ook voor het wel of niet aanslaan van de behandeling en de restklachten. ‘Personalized Medicine’, d.w.z. een behandeling op maat voor elke patiënt wordt dus steeds belangrijker. Immunotherapie zal wat dat betreft in de toekomst een steeds belangrijkere rol in gaan nemen, omdat juist de immuunreactie per patiënt verschilt en daarom ‘immuuntherapie op maat’ kansen biedt.

Lees alles over dit initiatief op deze website. 

Website sepsisonderzoek UMCG

Op deze website is informatie te vinden over sepsisonderzoek dat o.a. vanuit het UMCG verricht wordt. Zie bij deze link.

De European Sepsis Academy

Deze organisatie, in 2016 in het leven geroepen, leidt jonge, veelbelovende artsen op om de academische graad van ‘doctor’ te behalen door het doen van promotie-onderzoek. Belangrijke onderwerpen zijn:

1) de werking ontrafelen van de onderdrukking/verlamming van het immuunsysteem die bij sepsis optreedt

(goede uitleg hierover is te vinden in bovenstaand artikel ‘Sepsis: stilte tijdens de storm’)

2) het doen van onderzoek naar zgn. ‘biomarkers’ (dit zijn bepaalde ‘signaal-stoffen’ in het bloed) die in een vroeg stadium meer kunnen vertellen over de (‘verlamde’) toestand van het imuunsysteem bij een sepsis 

3) het voorbereiden en optimaliseren van veelbelovende technieken voor diagnose en het testen van vernieuwende onderzoeksmethoden.

De organisatie ESA-ITN, waarin 10 landen samenwerken, combineert vernieuwend onderzoek met het opleiden en trainen van onderzoekers van de toekomst. Zie de website. 

Sepsisamsterdam.nl

Deze website werd in 2020 gelanceerd door het Amsterdam UMC om informatie te geven over het sepsis onderzoek vanuit dit Academisch Centrum. Neem een kijkje.